İçindekiler
Bel Kanal Darlığı
Lomber omurga (bel), omurganın alt kısmında, kaburgalar ile leğen kemiği arasında yer alan beş omurdan oluşur. Bel kanal darlığı omurilik kanalının daralmasıdır ve belden bacaklara giden sinirleri sıkıştırır. Gelişimsel nedenlerden dolayı daha genç hastaları etkileyebilse de, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri etkileyen dejeneratif bir durumdur.
Omurga kanalının daralması genellikle yıllar veya on yıllar boyunca yavaşça gerçekleşir. Yaşlanmayla birlikte diskler daha az süngerimsi hale gelir, bu da disk yüksekliğinin kaybına neden olur ve sertleşmiş diskin omurga kanalına doğru şişmesine yol açabilir. Kemik çıkıntıları da oluşabilir ve bağlar kalınlaşabilir. Tüm bunlar merkezi kanalın daralmasına katkıda bulunabilir ve semptomlara yol açabilir ya da açmayabilir. Semptomlar iltihaplanma, sinir(ler)in sıkışması veya her ikisine bağlı olabilir.
Bu semptomlar şunları içerebilir:
- Bacaklarda, baldırlarda veya kalçalarda ağrı, güçsüzlük veya uyuşma
- Yürürken baldırlara kramp girmesi, bir mesafeyi yürümek için sık sık kısa dinlenmelerin gerekmesi
- “Siyatik” terimine benzer şekilde bir veya her iki uyluk ve bacağa yayılan ağrı
- Nadir durumlarda, bacaklarda motor fonksiyon kaybı, normal bağırsak veya mesane fonksiyon kaybı
- Ağrı öne eğilmekle, oturmakla veya uzanmakla düzelebilir
Dejeneratif spondilolistezis ve dejeneratif skolyoz (omurga eğriliği) bel kanal darlığı ile ilişkili olabilecek iki durumdur. Dejeneratif spondilolistezis (bir omurun diğerinin üzerine kayması) faset eklemlerinin osteoartritinden kaynaklanır. En yaygın olarak, L4’ün L5 omurunun üzerinden kaymasını içerir. Genellikle bel kanal darlığı ile aynı cerrahi olmayan (“konservatif”) ve cerrahi yöntemlerle tedavi edilir.
Dejeneratif skolyoz en sık belde görülür ve daha çok 65 yaş ve üzeri kişileri etkiler. Dejeneratif skolyoz ile ilişkili sırt ağrısı genellikle yavaş yavaş başlar ve aktivite ile bağlantılıdır. Bu skolyoz türünde omurga eğriliği genellikle nispeten azdır. Cerrahi olmayan önlemler durumla ilişkili ağrıyı iyileştirmede başarısız olduğunda cerrahi endike olabilir.
Teşhis
Tanı bir beyin cerrahı tarafından öykü, semptomlar, fizik muayene ve test sonuçlarına göre konur.
Kullanılan görüntüleme çalışmaları aşağıdakileri içerebilir:
- Röntgen: Bir görüntü oluşturmak için radyasyonu vücuda odaklar ve kemiklerin yapısını, omurganın hizasını ve eklemlerin ana hatlarını gösterebilir.
- CT taraması veya CAT taraması: Birden fazla röntgeni bir araya getirerek görüntüler oluşturur ve omurga kanalının şeklini ve boyutunu, içeriğini ve etrafındaki yapıları kemik anatomisinin ayrıntılarıyla birlikte gösterebilir.
- MRI: Güçlü mıknatıslar ve bilgisayar teknolojisi kullanarak görüntüler oluşturur ve omurilik, sinir kökleri ve çevresindeki alanların yanı sıra genişleme, dejenerasyon ve tümörleri gösterebilir.
- Miyelogram: Sinirlerin ve omuriliğin ana hatlarını çizmek ve bu alanları etkileyen herhangi bir basıncın kanıtını göstermek için omurilik sıvısı boşluğuna (beyin omurilik sıvısı) kontrast boya enjekte edilir; röntgende görülür, bazen CT taraması ile birlikte yapılır.
Cerrahi Olmayan Tedavi
Zaman, ilaçlar, duruş yönetimi, esneme ve egzersiz kombinasyonu, ağrı alevlenmelerinde birçok hastaya yardımcı olabilir. Kilo yönetimi, nikotini bırakma ve kemik güçlendirme çabaları da endike olabilir.
- Şişliği ve ağrıyı azaltmak için anti-enflamatuar ilaçlar ve ağrıyı hafifletmek için analjezikler kullanılabilir. Çoğu ağrı reçetesiz ilaçlarla tedavi edilebilir, ancak ağrı şiddetli veya kalıcı ise reçeteli ilaçlar sağlanabilir.
- Şişliği azaltmaya yardımcı olmak için epidural ilaç enjeksiyonları reçete edilebilir.
- Fizik tedavi ve/veya reçete edilen egzersizler omurganın stabilize edilmesine ve korunmasına, dayanıklılığın geliştirilmesine ve esnekliğin artırılmasına yardımcı olabilir. Terapi, hastanın normal bir yaşam tarzına ve faaliyetlerine devam etmesine yardımcı olabilir. Tipik olarak dört ila altı haftalık terapi önerilir.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi olmayan tedavi (yukarıda açıklandığı gibi) semptomları iyileştirmezse doktor ameliyat önerebilir. Farklı türlerde omurga ameliyatları mevcuttur ve özel duruma bağlı olarak, bir beyin cerrahı hasta için hangi prosedürün uygun olabileceğini belirlemeye yardımcı olacaktır. Her ameliyatta olduğu gibi, hastanın riskleri arasında yaş, genel sağlık durumu ve diğer konular yer alır ve bunların hepsi önceden dikkate alınır.
Bir hasta aşağıdaki durumlarda ameliyat için aday olarak kabul edilebilir:
- Sırt ve bacak ağrısı normal aktiviteyi sınırlar veya yaşam kalitesini bozar;
- İlerleyici nörolojik defisitler gelişir (bacak güçsüzlüğü, ayak düşmesi, uzuvda uyuşma);
- Normal bağırsak ve/veya mesane fonksiyonlarının kaybı;
- Ayakta durma veya yürüme zorluğu;
- İlaçlar ve fizik tedavi etkili değildir;
- Hastanın sağlık durumu oldukça iyi.
Kullanılabilecek birkaç farklı cerrahi prosedür vardır ve bunların seçimi vakanın ciddiyetinden etkilenir. Hastaların küçük bir yüzdesinde, spinal instabilite spinal füzyon yapılmasını gerektirebilir – bu karar genellikle ameliyattan önce belirlenir. Spinal füzyon, iki veya daha fazla omur arasında sağlam bir birleşme oluşturan bir ameliyattır. Spinal füzyon omurganın güçlendirilmesine ve stabilize edilmesine yardımcı olabilir ve böylece şiddetli ve kronik sırt ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Ameliyat Türleri
Lomber omurgada en yaygın ameliyat dekompresif laminektomi olarak adlandırılır; bu ameliyatta sinirler için daha fazla alan yaratmak amacıyla omurların laminaları (çatısı) çıkarılır. Bir beyin cerrahı, omurları kaynaştırarak veya kaynaştırmadan ya da bir diskin bir kısmını çıkararak laminektomi gerçekleştirebilir. Füzyonu geliştirmek ve omurganın dengesiz bölgelerini desteklemek için spinal enstrümantasyonlu veya enstrümantasyonsuz bir spinal füzyon kullanılabilir.
Bel kanal darlığı tedavi etmek için diğer ameliyat türleri veya teknikler/yöntemler şunlardır:
- Laminotomi: Sinir kökleri üzerindeki baskıyı azaltmak için kemikte (laminada) bir açıklık oluşturur.
- Foraminotomi: Spinal kanaldan çıkarken sinir kökü için kemik çıkışının cerrahi olarak açılması veya genişletilmesi; tek başına veya laminotomi/laminektomi ile birlikte yapılabilir.
- Medial Fasetektomi: Spinal kanalda daha fazla boşluk yaratmak için aşırı büyümüş olabilecek fasetin (kemik eklem) bir kısmının çıkarılması.
- Anterior Lomber İnterbody Füzyon (ALIF): Dejeneratif diskin alt karın bölgesinden geçilerek çıkarılması. Kemik, metal, karbon filtre veya diğer malzemelerden yapılmış yapısal bir cihaz, çıkarılan diskin destekleyici yerini alacak şekilde yerleştirilir ve kemikle paketlenir, böylece sonuçta yukarıdaki ve aşağıdaki kemik (omur gövdesi) arasında füzyon meydana gelir.
- Posterior Lomber İnterbody Füzyon (PLIF): Sırttaki deriden girilerek dejeneratif diskin çıkarılması, spinal kanalın arka kemiğinin çıkarılması, disk boşluğuna ulaşmak için sinirlerin geri çekilmesi. Kemik, metal, karbon filtre veya diğer malzemelerden yapılmış yapısal bir cihaz, çıkarılan diskin destekleyici yerini alacak şekilde yerleştirilir ve kemikle paketlenir, böylece sonuçta yukarıdaki ve aşağıdaki kemik (omurların gövdesi) arasında füzyon meydana gelir. TLIF’e benzer şekilde, bu genellikle omurganın her iki tarafında da yapılır.
- Transforaminal Lomber İnterbody Füzyon (TLIF): Sırttaki deriden geçilerek dejeneratif diskin çıkarılması, spinal kanalın arka kemiğinin çıkarılması, disk boşluğuna ulaşmak için sinirlerin geri çekilmesi. Kemik, metal, karbon filtre veya diğer malzemelerden yapılmış yapısal bir cihaz, çıkarılan diskin destekleyici yerini alacak şekilde yerleştirilir ve kemikle paketlenir, böylece sonuçta yukarıdaki ve aşağıdaki kemik (omurların gövdesi) arasında füzyon meydana gelir. PLIF’e benzer şekilde, bu genellikle omurganın sadece bir tarafında yapılır.
- Posterolateral Füzyon: Bir füzyon elde etmek için omurganın arkasına ve yan(lar)ına kemik grefti yerleştirir.
- Aletli Füzyon: Füzyon için konstrüksiyona stabilite kazandırmak amacıyla “donanım” (kancalar, vidalar, diğer cihazlar) kullanılması.
Ameliyatın potansiyel faydaları, ameliyat ve anestezi risklerine karşı her zaman dikkatle tartılmalıdır. Nihayetinde ameliyat olan bel kanal darlığı hastalarının büyük bir yüzdesi ameliyattan sonra belirgin ağrı rahatlaması bildirse de, ameliyatın her bireye yardımcı olacağının garantisi yoktur.
