Boyun düzleşmesi tanısı belirtileri ve tedavisi

Giriş

Boyun düzleşmesi, tıp literatüründe servikal lordoz düzleşmesi veya kaybı olarak da bilinen, boyun omurgasının doğal ve hafif “C” şeklindeki eğriliğinin (servikal lordoz) azalması veya tamamen kaybolması durumudur . Normalde, boyun omurgası başın ağırlığını dengeli bir şekilde taşır ve vücudun hareketleri sırasında oluşan şokları emer. Bu doğal eğrilik, omurganın genel sağlığı ve fonksiyonu için hayati öneme sahiptir . Ancak çeşitli nedenlerle bu eğrilik kaybolabilir ve boyun düz bir hal alabilir. İleri vakalarda ise bu durum tersine dönerek anormal bir dışbükeylik, yani servikal kifoz oluşabilir .  

Normal bir boyun eğriliği ile boyun düzleşmesi arasındaki temel fark, omurganın şekil ve fonksiyonundaki değişikliklerdir. Sağlıklı bir omurga, yandan bakıldığında hafif bir “S” şekline sahiptir. Bu şekil, vücut ağırlığının dengelenmesine ve hareket sırasında omurgaya binen yükün eşit şekilde dağıtılmasına yardımcı olur . Boyun düzleşmesinde ise bu denge bozulur, bu da çeşitli belirtilere ve komplikasyonlara yol açabilir.  

Günümüzde boyun düzleşmesi, özellikle uzun süreli masa başı çalışma, hareketsiz yaşam tarzı ve teknoloji kullanımının artması gibi faktörlerle birlikte daha sık görülmeye başlanmıştır . Araştırmalar, yetişkinlerin önemli bir bölümünün hayatlarının bir döneminde boyun ağrısı yaşadığını ve boyun düzleşmesinin giderek yaygınlaşan bir sağlık sorunu olduğunu göstermektedir . Ancak servikal lordozun genel popülasyondaki kesin yaygınlık oranı farklı çalışmalara göre değişkenlik gösterebilir . Asemptomatik bireylerde yapılan bazı çalışmalar, boyun lordozunda kayıp oranının %30’lara kadar ulaşabileceğini belirtmektedir . Bu durum, boyun düzleşmesinin varlığının her zaman semptomlara yol açmayabileceğini düşündürmektedir.  

Tablo 1: Servikal Lordoz Yaygınlığına Dair Çalışmalar

Çalışma Adı (Study Name)	Katılımcı Sayısı (Number of Participants)	Ölçüm Metodu (Measurement Method)	Yaygınlık Oranı (Prevalence Rate)
Cervical Lordosis in Asymptomatic Individuals: Systematic Review and Meta-Analysis	15,364	Cobb C2–C7, Posterior Tangent	%63.99 (lordotik eğrilik mevcut)
Relationship between thoracic kyphosis and cervical lordosis	228	Lateral radyografi	%30 (boyun lordozunda kayıp)
The Depth of Cervical Lordosis in Normal Adults	180	Lateral radyografi	%13 (tamamen kayıp), %2 (ters eğrilik)
Benign Paroksisimal Pozisyonel Vertigoda Servikal Lordozun Değerlendirilmesi Pilot Çalışma	40	Posterior Tanjant	%87.5 (34°’nin altında)

Boyun Düzleşmesinin Belirtileri ve Bilimsel Açıklamaları

Boyun düzleşmesi, çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir ve bu belirtilerin şiddeti kişiden kişiye farklılık arz edebilir.

Yaygın Belirtiler

Boyun düzleşmesinin en sık karşılaşılan belirtileri arasında boyunda yoğun kas ağrısı ve tutulma , özellikle ense kökünden başlayıp başın diğer bölgelerine yayılabilen baş ağrısı , omuz ve sırt bölgelerinde hissedilen ağrı , sinir kökü basısı durumunda kollarda ve parmaklarda uyuşma ve karıncalanma ve boyun hareketlerinde kısıtlılık ve sertlik yer almaktadır.  

Diğer Olası Belirtiler

Bazı kişilerde baş dönmesi ve denge sorunları , kulak çınlaması , görme sorunları veya puslanma , yutma güçlüğü , halsizlik ve yorgunluk , ileri vakalarda idrar veya dışkılamada güçlük , ileri bakış kısıtlılığı , vücudun bir yarısında felç , koordinasyon sorunları ve kas güçsüzlüğü gibi belirtiler de görülebilir.  

Belirtilerin Bilimsel Mekanizmaları

Boyun düzleşmesinin belirtileri, omurga eğriliğindeki bozulmaların vücut üzerindeki çeşitli etkileşimlerinden kaynaklanır. Normal “C” şeklinin kaybı, boyun omurlarına, kaslara ve bağlara binen yükün anormal şekilde dağılmasına neden olur . Bu durum, boyun ve çevresindeki kaslarda spazmlara yol açabilir . Ayrıca, omurlar arasındaki boşluğun azalması sinir köklerine baskı yapabilir, bu da kollarda ve ellerde uyuşma, karıncalanma ve ağrıya neden olur .  

Baş ağrısı, boyun düzleşmesi olan bireylerde sıkça görülen bir semptomdur ve genellikle servikal bölgedeki kas ve eklem sorunlarından kaynaklanan cervicogenic baş ağrısı olarak adlandırılır . Bu tür baş ağrılarının temelinde, baş ve boyun bölgesindeki ağrı sinyallerini işleyen trigeminal sinir ile üst servikal sinirlerin etkileşimi yatar . Boyun düzleşmesi ayrıca beyine kan taşıyan vertebral arterler üzerinde gerilime neden olabilir, bu da beyine yeterli kan akışının azalmasına ve sonuç olarak baş dönmesi ve diğer semptomlara yol açabilir . Omurganın yük dağılımındaki bu değişiklikler, boyun bölgesinin yanı sıra omuz ve sırt gibi diğer bölgelerde de ağrıya yansıyabilir .  

Boyun Düzleşmesinin Tanısı

Boyun düzleşmesinin tanısı, hastanın detaylı öyküsünün alınması ve fiziksel muayenenin yanı sıra çeşitli görüntüleme yöntemleriyle konulabilir.

Fiziksel Muayene Yöntemleri

Tanı sürecinde ilk adım, hastanın şikayetlerinin, tıbbi geçmişinin ve yaşam tarzının (özellikle duruş alışkanlıkları ve mesleği) değerlendirilmesidir . Fiziksel muayene sırasında doktor, hastanın postürünü gözlemleyerek boynun doğal eğriliğini değerlendirir . Başın öne doğru eğik olup olmadığına dikkat edilir . Boynun hareket açıklığı (sağa, sola, öne ve arkaya eğilme, döndürme) kontrol edilir ve ağrılı hareketler belirlenir . Ayrıca boyun ve çevresindeki kasların gerginliği de palpe edilerek değerlendirilir . Sinir sıkışması şüphesi varsa refleksler, kas gücü ve duyu testleri gibi nörolojik muayene yapılır . Hasta düz bir zemine sırtüstü yattığında, boyun ile zemin arasındaki mesafe de boyun düzleşmesi hakkında fikir verebilir .  

Görüntüleme Teknikleri

Fiziksel muayenenin ardından boyun düzleşmesinin tanısını kesinleştirmek ve omurganın durumunu daha detaylı değerlendirmek için çeşitli görüntüleme tekniklerine başvurulabilir. Röntgen (X-Ray), boyun omurgasının kemik yapısını ve eğrilik derecesini görmek için ilk tercih edilen yöntemdir . Bu sayede normalde var olması gereken içbükey eğriliğin (lordoz) kaybolup kaybolmadığı ve ileri vakalarda tersine bir eğriliğin (kifoz) oluşup oluşmadığı tespit edilebilir . Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR), omurga, diskler ve sinir dokularının daha detaylı görüntülerini sağlar . Boyun düzleşmesine bağlı olarak sinir sıkışması veya disk problemleri olup olmadığı MR ile daha net bir şekilde değerlendirilebilir . Kronik ağrı, uyuşma veya güç kaybı gibi nörolojik belirtileri olan hastalarda MR görüntüleme özellikle önerilir . Bilgisayarlı Tomografi (BT), röntgen ve MR’a kıyasla daha ayrıntılı kemik görüntüleri sunar ve bazı özel durumlarda tanıda yardımcı olabilir . Ayrıca, postür analiz cihazları da omurga duruşunu değerlendirmede kullanılabilir .  

Boyun Düzleşmesinin Tedavi Yöntemleri ve Bilimsel Dayanakları

Boyun düzleşmesinin tedavisi, belirtilerin şiddetine, hastanın genel sağlık durumuna ve yaşam tarzına göre kişiye özel olarak planlanır. Tedavi yöntemleri cerrahi olmayan ve cerrahi seçenekler olmak üzere iki ana başlık altında incelenebilir.

Cerrahi Olmayan Tedavi Seçenekleri

• Fizik Tedavi: Fizik tedavi, boyun düzleşmesi tedavisinde temel bir yaklaşımdır ve çeşitli teknikleri içerir . Manuel terapi, fizyoterapistler tarafından elle uygulanan mobilizasyon tekniklerini içerir ve sertleşen eklemleri açmaya, kas gerginliğini azaltmaya ve boyun omurlarının doğru hizalanmasına yardımcı olur . Egzersizler, boyun kaslarını güçlendirmeye, esnekliği artırmaya ve postürü düzeltmeye odaklanır . Sıcak ve soğuk uygulamalar, kasları gevşeterek ağrıyı azaltmaya ve iltihabı kontrol altına almaya yardımcı olabilir . Elektroterapi, elektrik akımları aracılığıyla kas uyarısı sağlayarak ağrı kontrolüne ve kas fonksiyonlarının iyileştirilmesine katkıda bulunabilir . Boyun traksiyonu, boynu nazikçe çekerek omurlar arasındaki baskıyı azaltmaya yardımcı olabilir . Ultrason terapisi, derin dokulara ısı ve titreşim vererek kan dolaşımını artırabilir ve kas gerginliğini hafifletebilir . Kinezyobantlama, özel bantlar aracılığıyla kas ve eklemlere destek sağlayarak ağrı yönetimini kolaylaştırabilir ve postür düzeltme sürecini destekleyebilir . Masaj, boyun ve üst sırt bölgesindeki kasların rahatlamasına yardımcı olur . Postür düzeltme ve ergonomik eğitim, günlük yaşamda doğru duruş alışkanlıkları kazanmaya ve omurgaya binen yükü azaltmaya yönelik stratejiler sunar . Kayropraktik bakım ise omurganın hizalanmasını yeniden sağlamak için elle yapılan manipülasyonları içerir . Bilimsel çalışmalar, fizik tedavinin boyun ağrısını azaltmada ve fonksiyonları iyileştirmede etkili olduğunu göstermektedir .  
• Egzersizler: Boyun düzleşmesi için özel olarak tasarlanmış egzersizler, boyun kaslarını güçlendirmeye ve doğru postürü desteklemeye yardımcı olur. Örnekler arasında çene çekme , boyun rotasyonu , boyun yan eğilme , omuz silkme , skapular retraksiyon , izometrik boyun ekstansiyon egzersizleri ve derin servikal fleksör kas eğitimi yer alır. Bu egzersizlerin düzenli olarak yapılması tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır .  
• İlaçlar: Ağrı kesiciler (genellikle nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar – NSAID’ler) ve kas gevşeticiler, boyun düzleşmesine bağlı ağrı ve kas spazmlarını hafifletmek için kullanılabilir . Ancak bu ilaçlar genellikle sadece semptomları kontrol altına almaya yöneliktir ve altta yatan sorunu tedavi etmezler . Uzun süreli kullanımlarında potansiyel yan etkileri olabileceği için doktor kontrolünde kullanılmaları önemlidir.  
• Boyunluk (Servikal Korse): Akut ağrı dönemlerinde boynu desteklemek ve hareketleri kısıtlamak amacıyla kısa süreli olarak boyunluk kullanılabilir . Ancak uzun süreli ve doktor tavsiyesi dışında kullanımı boyun kaslarının zayıflamasına neden olabilir .  

Cerrahi Tedavi Seçenekleri

Cerrahi tedavi, genellikle cerrahi olmayan yöntemlerin başarısız olduğu, omuriliğe bası veya ilerleyici nörolojik sorunların (örneğin, kolda güç kaybı) olduğu durumlarda düşünülür . Nadir durumlarda, boyun düzleşmesinin kifoza ilerleyip omuriliğe baskı yapmaya başlaması da cerrahi müdahale gerektirebilir . En sık uygulanan cerrahi prosedürlerden biri spinal füzyondur. Bu ameliyat, servikal kifozu düzeltmeyi ve omurgayı sabitlemeyi amaçlar . Laminektomi ise sinirlere daha fazla alan yaratmak için omurun arka kısmındaki lamina adlı bölümün çıkarılması işlemidir . Bilimsel çalışmalar, cerrahi tedavinin genellikle ağrı ve nörolojik fonksiyonlarda belirgin iyileşme sağlayabildiğini göstermektedir . Ancak her cerrahi işlemde olduğu gibi, bu prosedürlerin de enfeksiyon, kanama ve sinir hasarı gibi potansiyel komplikasyon riskleri bulunmaktadır . Ameliyat sonrası boynun doğal eğriliğinin (lordoz) korunması veya yeniden kazandırılması, uzun vadeli klinik başarı için önemli bir faktördür .  

Boyun Düzleşmesinin Olası Komplikasyonları ve Bilimsel Açıklamaları

Boyun düzleşmesi tedavi edilmediği takdirde çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. En sık görülen komplikasyonlardan biri sinir sıkışmasıdır. Boyun omurgasının doğal eğriliğini kaybetmesi, başın dengeli bir şekilde taşınmasını zorlaştırarak boyun ve çevresindeki sinirlere baskı oluşmasına neden olabilir . Bu durum, kollarda ağrı, uyuşma, karıncalanma ve güç kaybı gibi belirtilere yol açabilir .  

Bir diğer olası komplikasyon ise hareket kısıtlılığıdır. Boyun düzleşmesi olan kişilerde boyun hareketlerinde zorluk ve sertlik hissedilebilir . Bu durum, günlük aktiviteleri gerçekleştirmeyi zorlaştırabilir ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir .  

Bunların yanı sıra, boyun düzleşmesi boyun fıtığına zemin hazırlayabilir ve servikal spondiloz (boyun kireçlenmesi) riskini artırabilir . İleri vakalarda omurilik basısı da görülebilir . Ayrıca dengesizlik ve yürüme güçlükleri , ince beceri gerektiren hareketleri yapmada zorluk ve baş dönmesi gibi sorunlar da ortaya çıkabilir.  

Boyun Düzleşmesinden Korunma Yolları ve Sağlıklı Bir Boyun İçin Yapılması Gerekenler

Boyun düzleşmesinin artan yaygınlığı göz önüne alındığında, korunma stratejileri büyük önem taşımaktadır. Doğru duruş alışkanlıkları kazanmak, boyun sağlığını korumanın temelidir. Dik durmak, omuzları hafifçe geride tutmak ve başı dik pozisyonda tutmak önemlidir .  

Ergonomik düzenlemeler de boyun sağlığı için kritik rol oynar. Çalışma ortamında bilgisayar ekranının göz hizasında olması, uygun sandalye ve masa yüksekliğinin ayarlanması boyun üzerindeki stresi azaltır . Otururken sırtın desteklenmesi de önemlidir . Teknoloji kullanımında ise telefon ve tablet gibi cihazları göz seviyesine yakın tutmak ve başı sürekli öne eğmekten kaçınmak gereklidir . Uzun süreli teknoloji kullanımında düzenli aralar vermek boyun kaslarının dinlenmesine yardımcı olur . Uyku pozisyonu ve yastık seçimi de boyun sağlığı için önemlidir. Boyun eğrisini destekleyen, ne çok yüksek ne de çok alçak yastıklar tercih edilmelidir . Yüzüstü uyumaktan kaçınmak da önerilir .  

Düzenli egzersiz, boyun ve sırt kaslarını güçlendirerek ve esnekliği artırarak boyun düzleşmesinin önlenmesinde ve tedavisinde önemli bir rol oynar . Stresi yönetmek , uzun süreli hareketsizlikten kaçınmak ve düzenli mola vermek ve ağırlık kaldırırken doğru teknikleri kullanmak da boyun sağlığını korumak için alınabilecek diğer önlemlerdir.  

Sonuç

Boyun düzleşmesi, modern yaşamın getirdiği alışkanlıklarla giderek daha sık karşılaşılan bir durumdur. Belirtilerinin çeşitliliği ve altında yatan karmaşık mekanizmalar, bu durumun ciddiyetini ve multidisipliner bir yaklaşımla ele alınması gerektiğini göstermektedir. Erken tanı ve uygun tedavi yöntemleri, boyun düzleşmesinin ilerlemesini önlemek ve yaşam kalitesini artırmak için hayati öneme sahiptir. Koruyucu önlemlerin benimsenmesi ve sağlıklı yaşam tarzı seçimleri, uzun vadede boyun sağlığını korumak ve boyun düzleşmesi riskini azaltmak için kritik öneme sahiptir.