Periferik Sinir Yaralanması Nedir, Neden Olur?

Sinir yaralanmaları arasında yer alan periferik, felç gibi sonuçlara sebep olabilmektedir. Preferik sinir sistemleri, sinir lif ve düğümlerini oluşturan sistemdir. Omuriliğin ve beynin vücuda bağlanması, merkezi sinir sisteminin doğru şekilde çalışabilmesi gibi görevleri bulunur. Omurilik ve beyin fonksiyonlarının kontrol edilmesi ve korunması da görevleri arasında yer alır. Periferik sinir yaralanması ile karşılaşıldığında merkezi sinir sistemi de hasar görebilir. Dolayısı ile kişilerde periferik sinir yaralanması sonucunda felç, bilinç kaybı, kuvvet kaybı, koordinasyon bozukluğu gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

Periferik sinir yaralanması ile karşılaşan kişilerin sadece beyin ve omuriliğine ilişkin sorunlar yaşanmaz. İç organlarda da farklı problemler görülebilmektedir. Bu problemlerin önüne geçmek adına kullanılan tedavi yöntemleri olsa da tedaviye geç kalındığı takdirde risk hızlı bir şekilde artmaktadır. Periferik sinir yaralanması uzman hekimlerin kontrolünde uygulanan tedavi ve tanı yöntemleri ile yürütülür. İyileştirme, koruma ve önleme gibi ana amaçlar doğrultusunda periferik sinir yaralanmasına yönelik tedavi aşamaları belirlenebilir.

Periferik Sinir Yaralanmasının Nedenleri Nelerdir?

Periferik sinir yaralanmasının sebepleri çok yönlüdür ve bu sebep ile de geniş bir skalaya sahiptir. Darbe ve şok gibi tetikleyiciler sonucunda periferik sinir yaralanması ile karşılaşılma ihtimali oldukça yüksektir. Periferik sinir yaralanması görüldüğünde vakit kaybetmeden tedaviye başlamak gerekir. Periferik sinir yaralanmasının nedenleri diyabet ve zona gibi etkenler olabileceği gibi kontüzyon da olabilmektedir. Dolayısı ile tüm hastalar için tek bir sebepten bahsetmek oldukça zordur. Periferik sinir yaralanmasının sebepleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kontüzyon
• Zona
• Diyabet sebepli periferik sinir yaralanması
• Alkol tüketiminin fazla olması sebebiyle sinirlerde hasar oluşması
• Nöropati ve tuzak nöropati
• Yanlış ilaç kullanımı, yan etki gibi unsurlardan dolayı hasar oluşması
• Traksiyon
• Ateşli silah ile yaralanma sonucunda hasar oluşması
• Laserasyon
• Farklı sinir hasarları
• Guillain Barre sendromu

Bunların yanı sıra elektrik çarpması, vücuda elektrik verilmesi gibi durumlar sonucunda da sinirlerde hasar oluşabilir. Sinirlerde hasar oluşması ise periferik sinir yaralanması için uygun zemini hazırlamaktadır. Dolayısı ile her sinir hasarı için periferik sinir yaralanması söz konusu olmasa da karşılaşma oranı yüksektir.

Periferik Sinir Yaralanmasının Dereceleri Nelerdir?

Periferik sinir yaralanmalarının dereceleri 5’e ayrılır ve her seviyenin özelliği, belirtisi, etkisi farklılık gösterebilir. Bu doğrultuda periferik sinir yaralanmalarının derecelerine göre tedavi yöntemlerinin belirlendiğini söylemek de mümkündür. Periferik sinir yaralanmalarının dereceleri şu şekilde sıralanabilir:

• 1. Derece: Ameliyata ihtiyaç duyulmayan, gözlem ve önleme tedavisinin yapıldığı derecedir. İyileştirilme oranı yüksektir. Bu grupta yer alan yaralanmalar kendiliğinden iyileşebileceği gibi kısa ve kontrollü bir tedavi ile de iyileşebilir. 1. derecede yaralanma yaşayan kişiler hayati risk taşıyan belirtiler ile karşılaşmazlar.
• 2. Derece: Cerrahi yöntemler kullanılmadan tedavi edilebilen aşamalardan biridir. Bu aşamada liflerde hasarlar meydana gelir ve fonksiyon noktasında aksamalar ile karşılaşılır.
• 3. Derece: İyileşme süresinin net olarak belli olmadığı derecedir. 3. derece itibariyle yaralanmanın şiddeti artar ve tedavi yöntemleri genişletilir. Bu bağlamda sadece lifler üzerinde değil aynı zamanda aksonlar üzerinde de hasar oluşmuştur. Cerrahi operasyonların kullanıldığı aşamadır.
• 4. Derece: Skar dokusunun görülmeye başlandığı derecedir. Hasarın iyileşmesinin, skar tarafından önlendiği ve tedaviden daha uzun sürede yanıt alındığı bir seviyedir. Bu seviye cerrahi operasyonların yanı sıra diğer test ve tedavi yöntemlerini içermektedir.
• 5. Derece: Periferik sinir yaralanmalarının son aşamasıdır. En ciddi aşamalardan biridir ve sadece ameliyat ile tedavi edilebilir. Bu derecede yaralanması olan kişiler şiddetli belirtiler gösterir ve müdahalede gecikilmemesi önem taşır.

Periferik Sinir Yaralanmalarında Seddon Sınıflandırması Nedir?

Seddon sınıflaması periferik sinir yaralanmaları içerisinde yer alan ve derecelerin yanı sıra belirtilere göre yapılan bir çalışmadır. Üç grubu bulunur ve şiddet arttıkça seddon sınıflamasının numarası da yükselir. Periferik sinir yaralanmaları için oluşturulan seddon sınıflamasının türleri şunlardır:

• 1. Derece: Seddon sınıflamasının ilk derecesidir. Şiddeti daha hafiftir ve nöropraksi olarak da isimlendirilir. Sinir sistemi bozulmasına karşın aksonal denge korunmaya devam ediliyor ise tanı bu sınıfta yer alır.
• 2. Derece: Orta şiddetli seviyedir ve karşılaşılan belirtiler kendini sürekli kılabilir. Sürekliliği kırmak adına tedavi yöntemleri uygulanmasına karşın istenilen sonuç alınamayabilir. Bu derecede akson hasar gördüğü için bozulur. Aksonometzis olarak da isimlendirilir.
• 3. Derece: Ağır grup olarak bilinir ve bu süreçte görülen belirtiler ve yaralanmanın seviyesi yüksektir. Bağ dokusu, aksonlar ve liflerin tamamı hasar görmüştür. Liflerin kopmaya başladığı ve hasar seviyesinin yükseldiği 3. derece, nörotmezis olarak da bilinir.

Sinir Sistemi Anatomisi Nedir?

Sinir sistemi anatomisi önemli bir gruplandırmadır. Burada sistemler isimlendirilir ve özelliklerine göre farklı gruplara ayrılır. 2 ana sinir sistemi grubu vardır. Bu gruplarda meydana gelen hasarlar sonucunda periferik sinir yaralanmaları ile karşılaşılması mümkündür. Sinir sistemi anatomisinde yer alan gruplar şu şekildedir:

• Santral sinir sistemi
• Periferik sinir sistemi

Santral sinir sistemi doğrudan beyin ve omurilik üzerinde etkili olan sinirlerden oluşur. Periferik sinir sistemi ise beyin ve omuriliğe bağlı olarak çalışır ve sinirleri farklı gruplara ayrılır. Periferik sinir sistemleri şu şekilde sıralanabilir:

• Spinal sinirler
• Kafa sinirleri

Spinal sinirler, omurilikten çıkış yapan sinirleri anlatmak için kullanılır. Kafa sinirleri ise beyinden çıkan sinirleri içeren gruptur. Bu bölgede gerçekleşen hasar ve yaralanmalar periferik sinir hasarları / yaralanmaları olarak isimlendirilir. Yaranın derecesine göre tedavi süreci belirlenir ve uzman kontrolünde süreç yönetilir.

Periferik Sinir Yaralanmalarının Belirtileri Nelerdir?

Periferik sinir yaralanmasının belirtileri kişiden kişiye ve yaralanmanın derecesine göre değişir. Sinir hasarı ya da yaralanması yaşandığı takdirde kişide ortaya çıkan belirtiler şu şekildedir:

• Ağrı
• Yanma hissi
• Batma hissi
• Duyu kaybı yaşama
• Reflekslerin azalması ya da kaybolması
• Terleme
• Şişkinlik – şişme – şişlik
• Soğuk hissetme
• Vücut renginin solması
• Kasların tam fonksiyon çalışmaması, güç ve koordinasyon kaybı

Hastalarda meydana gelen belirtilerdir. Bu belirtiler özellikle 3. derece itibari ile şiddetini arttırarak kendini göstermektedir. Belirtiler görüldüğü anda vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Kişiler daha büyük sorun yaşamamak ve sinir yaralanmasının ileri bir seviyeye taşınmasını engellemek adına belirtileri izlemeli ve gözlemlemelidir.

Periferik Sinir Yaralanmasının Türleri Nelerdir?

Periferik sinir yaralanmalarının çeşitleri en yoğun şekilde görülenler olarak sınıflandırılmıştır. Periferik sinir yaralanmaları 5 farklı yaralanma modeli ile oluşabilmektedir. Her bir yaralanmanın kendi özelliği vardır. Periferik sinir yaralanmaları çeşitleri şu şekildedir:

• Peroneal: Kilo verilmesi (hızlı-sağlıksız), travma ve yanlış cerrahi operasyonlar sebebi ile oluşan sinir yaralanmasıdır.  
• Siyatik: Travma, koma ve kaza sonucu görülen periferik sinir yaralanması türüdür.
• Radial: Seviyesine bağlı olarak düşük el ya da parmak gibi sorunlar ile karşılaşılabilir.
• Ulnar: Tekrarlayan ve yeniden ortaya çıkan belirti döngüsüne sahiptir. Dirsek gibi alanlarda meydana çıkması kollarda kas kaybı oluşması ile kendini gösterir. Ortez gibi destekleyiciler ile tedavi edilmeye çalışılır.
• Median: Ortez kullanılarak tedavi edilir. Çoğunlukla el ve bileği korumak adına büyük çaplı ortezler kullanılır. Elleri belirli şekillerde kullanınca belirtiler ile karşılaşılır.