Boyun Fıtığı Patlaması Belirtileri

İçindekiler

Giriş

Boyun fıtığı, omurga sağlığını doğrudan etkileyen ve kişinin yaşam kalitesini düşürebilen önemli bir rahatsızlıktır. Tıbbi literatürde “servikal disk hernisi” olarak adlandırılan bu durum, boyun omurları arasında bulunan disklerin yırtılmasıyla ortaya çıkar. “Boyun fıtığı patlaması” ise bu fıtıklaşmanın en ileri seviyesinde sinir kökleri veya omuriliğe ciddi bası uyguladığı ve şiddetli belirtilerle seyrettiği bir tabloyu tanımlar.

Bu makalede, boyun anatomisini, boyun fıtığı patlaması kavramını, belirtilerini, risk faktörlerini, tanı ve tedavi seçeneklerini detaylarıyla inceleyeceğiz. Ayrıca günlük hayatta alınabilecek önlemler, rehabilitasyon süreci ve sık sorulan sorular başlıkları altında da kapsamlı bilgiler sunacağız. Yazı boyunca kullanılan verilerin kaynağı PubMed üzerinde yayımlanmış bilimsel çalışmalardan elde edilmiştir. Bu sayede, okuyucunun bilimsel temellere dayanan, aynı zamanda halkın anlayabileceği şekilde sadeleştirilmiş bir bilgi bütününe ulaşması hedeflenmiştir.

Boyun Anatomisi ve Omurga Yapısı

Boyun (servikal) bölgesi, omurganın üst kısmında yer alır ve C1’den C7’ye kadar sıralanan yedi adet omurdan (vertebra) oluşur. Her bir omur, hareket kabiliyetini destekleyen disk yapısı ile birbirine bağlanır. Disklerin ana görevi, omurlar arasındaki sürtünmeyi ve darbeyi azaltmaktır. Diskler; “anulus fibrozus” denilen sert dış katman ve “nükleus pulpozus” adı verilen jölemsi iç yapıdan oluşur.

Anulus fibrozus (dış halka): Sert liflerden oluşan bu tabaka, diski bir arada tutan sağlam bir yapıdır.
Nükleus pulpozus (iç kısım): Jel benzeri, yüksek su içeriğine sahip, basıncı dağıtma işlevi gören yumuşak kısımdır.

Boyun anatomisi, yalnızca omurlar ve disklerden ibaret değildir. Bu bölgede önemli sinir kökleri, kaslar, bağlar ve damarlar bulunur. Özellikle omurilik (spinal kord), boyun bölgesi boyunca devam eder ve buradan çıkan sinir kökleri kolların, ellerin ve üst gövdenin duyusunu ve hareketini kontrol eder. Dolayısıyla boyun bölgesinde meydana gelen bir disk bozukluğu veya fıtık, çok çeşitli ve ciddi belirtilere yol açabilir.

Boyun Fıtığı (Servikal Disk Hernisi) Nedir?

Boyun fıtığı, omurlar arasında bulunan diskin dış halka yapısının (anulus fibrozus) zayıflaması veya yırtılması sonucu içteki yumuşak kısım olan nükleus pulpozusun dışarı doğru taşmasıyla meydana gelir. Bu dışarı taşma, hemen yanından geçen sinir köklerine veya merkezdeki omuriliğe baskı yapabilir.

Fıtığın başlangıç aşaması: Diskin dış yüzeyinde küçük çatlaklar oluşur. Zamanla bu çatlaklar büyür ve iç kısım dışarı doğru yer değiştirmeye başlar.
İlerleyen süreç: Disk materyali sinir köklerine dokunur veya bası yapar. Bu bası, ağrı, uyuşma, karıncalanma, kas güçsüzlüğü gibi belirtilere neden olur.

Fıtığın şiddeti ve yeri, belirtilerin hangi seviyede ve ne derecede yaşanacağını belirler. Örneğin, C5-C6 düzeyindeki bir fıtık, omuz ve kola yayılan ağrıya daha çok neden olurken, C6-C7 düzeyindeki fıtık el ve parmaklarda uyuşmaya yol açabilir.

Boyun Fıtığı Patlaması Nedir?

Halk arasında “boyun fıtığı patlaması” olarak anılan durum, fıtıklaşmanın ileri boyutunu ifade eder. Dış halkası ciddi ölçüde yırtılan disk dokusu, daha geniş bir alana dışarı taşarak omurilik veya sinir kökleri üzerindeki baskıyı ani ve yoğun şekilde artırır. Bu tabloda:

Ağrı son derece şiddetli ve ani olabilir.
Uyuşma veya karıncalanma hissi, hızla güç kaybına dönüşebilir.
Bazı vakalarda kolda veya elde belirgin kuvvet kaybı (felç benzeri durumlar) görülebilir.

Bu aşama tıbbi aciliyet taşıyabilir. Çünkü sinir üzerinde uzun süreli veya yoğun bası oluşması, kalıcı sinir hasarına ve nörolojik kayıplara neden olabilir. Tedavide bazen cerrahi müdahale öncelikli seçenek haline gelir. Erken dönemde tespit ve hızlı tedavi, iyileşme şansını artırır.

Boyun Fıtığı Patlamasının Belirtileri ve Gelişim Süreci

Boyun fıtığı patlaması belirtileri genellikle fıtığın hangi diskte olduğuna, sinir köküne mi yoksa direkt olarak omuriliğe mi bası yaptığına ve hastanın bireysel özelliklerine göre değişir. Bununla birlikte yaygın görülen bazı semptomlar ve gelişim aşamaları vardır.

Erken Belirtiler

Boyun Ağrısı: İlk dönemde ağrı genellikle hafiftir ya da ara ara şiddetlenir. Boyunu hareket ettirmekle veya aynı pozisyonda uzun süre kalmakla artabilir.
Omuz ve Sırt Üst Bölgede Rahatsızlık: Fıtık olan diskten çıkan sinir köklerinin dağıldığı alanlarda hafif gerginlik, ağrı veya sızı hissedilebilir.
Hafif Uyuşma/Karıncalanma: Bazı hastalar ellerinde veya parmaklarında hafif karıncalanma hissi tarif edebilir.

İleri Aşama Belirtileri

Şiddetli Boyun ve Kol Ağrısı: Ağrı keskinleşir, koldan ele kadar uzanabilir. Özellikle başı çevirmek, kaldırmak veya uzun süre aynı pozisyonda kalmak ağrıyı artırır.
Güçsüzlük ve Kuvvet Kaybı: Hastalar kolu kaldırmakta, elde belirli hareketleri yapmakta zorlanabilir. Bir bardağı tutarken zorlanma, düğme ilikleyememe gibi günlük faaliyetlerde güçlükler yaşanabilir.
Refleks Azalması veya Kayıpları: Özellikle sinir köklerinin ciddi baskı altında kaldığı durumlarda ilgili reflekslerde azalma veya kayıp gözlenir.
Hareket Kısıtlılığı: Ağrı ve kas spazmı nedeniyle boynun hareket açıklığı azalır.

Kronikleşme ve Uzun Dönemde Ortaya Çıkabilecek Sorunlar

Kalıcı Sinir Hasarı Riski: Uzun süreli bası, sinir köklerinde geri dönüşü zor veya imkânsız hasarlara yol açabilir.
Kronik Ağrı Sendromu: Tedavi edilmediğinde veya etkin tedavi uygulanmadığında, ağrı kronikleşerek günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyebilir.
Kas Atrofisi: Sürekli kullanım azlığı veya sinir uyarımının yeterli olmaması sonucunda ilgili kaslarda zamanla küçülme ve zayıflık meydana gelebilir.

Boyun fıtığı patlamasının belirtileri fark edildiğinde, vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak son derece önemlidir. Böylece gelişebilecek daha ciddi komplikasyonlar önlenebilir veya en aza indirilebilir.

Risk Faktörleri

Boyun fıtığı patlaması, tek bir nedene bağlı olmaktan ziyade çeşitli faktörlerin bir araya gelmesi sonucu oluşabilir. Bu faktörler, disklere aşırı yük binmesine veya disk yapısının zayıflamasına yol açar.

Mesleki Etkenler

Masa Başı İşler: Uzun süre bilgisayar karşısında çalışanlar, boynu öne eğik pozisyonda tutmaya eğilimlidir. Bu durum, diskler üzerinde kronik baskı oluşturur.
Tekrarlayan Hareketler: Fabrika işçiliği, paketleme, montaj veya inşaat gibi tekrarlı boyun hareketlerinin yapıldığı meslekler disklerin daha hızlı yıpranmasına neden olabilir.
Ağır Yük Taşıma: Yanlış teknikle ağırlık kaldırmak veya sık sık ağır kaldırmak, boyun omurları arasındaki diskleri zorlar.

Yaşam Tarzı Faktörleri

Kötü Duruş Alışkanlıkları: Yürürken, otururken veya telefon kullanırken boynu sürekli öne eğik tutmak, diskler ve boyun kasları üzerinde aşırı stres yaratır.
Hareketsizlik ve Obezite: Düzenli egzersiz yapmamak, fazla kilo taşımak ve kasların yeterince destek sağlamaması boyun bölgesindeki yapılara ekstra yük bindirebilir.
Sigara Kullanımı: Sigara içmek, disklerin beslenmesini ve dolaşımını olumsuz etkiler, dejeneratif süreçleri hızlandırabilir.

Genetik Yatkınlık

Bazı kişiler, genetik olarak daha zayıf veya dejenerasyona yatkın disk yapısına sahip olabilir. Ailede boyun fıtığı öyküsünün bulunması, riski artıran faktörler arasındadır.

Bu faktörlerin tamamı tek başına boyun fıtığı patlamasına yol açmayabilir; ancak çeşitli risk etkenlerinin bir araya gelmesi, hastalığın gelişme olasılığını belirgin ölçüde yükseltir.

Tanı Yöntemleri

Boyun fıtığı patlaması şüphesiyle doktora başvuran bir hastada tanı koymak için bir dizi yöntem kullanılır. Amaç, fıtığın hangi seviyede ve ne boyutta olduğunu, sinir köklerinin veya omuriliğin ne ölçüde etkilendiğini belirlemektir.

Klinik Muayene

Hikâye Alma (Anamnez): Doktor, hastanın yaşadığı ağrı, uyuşma, güçsüzlük gibi belirtilerin ne zaman başladığını, nasıl ilerlediğini, hangi hareketlerle arttığını veya azaldığını sorgular.
Fizik Muayene: Doktor, boyun hareket açıklığını, omuz ve kollardaki kas kuvvetini, refleksleri ve duyusal alanları test eder. Farklı omur seviyelerini değerlendirmek için özel manevralar yapılabilir (Spurling testi vb.).

Görüntüleme Yöntemleri

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Boyun fıtığı tanısında en yaygın kullanılan yöntemdir. Yumuşak dokuların (disk, sinir, omurilik) ayrıntılı görüntülerini sağlar. Fıtığın seviyesi ve sinir sıkışmasının boyutu net biçimde görülür.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapıyı daha iyi gösterir. Özellikle kemik kaynaklı sorunlardan şüphelenildiğinde veya MRI çekilemeyen bazı özel durumlarda tercih edilebilir.
Röntgen (X-Ray): Omurganın diziliminde bir eğrilik, kireçlenme veya omurlar arası mesafe daralması gibi durumları gösterir. Disk fıtığını doğrudan göstermese de ön bilgi sağlar.

Laboratuvar Testleri ve Ek Tetkikler

EMG (Elektromiyografi) ve Sinir İletim Çalışmaları: Kollarda veya ellerde güç kaybı, uyuşma olduğunda hangi sinir kökünün etkilendiğini daha kesin olarak belirlemek için kullanılır.
Kan Testleri: Nadir durumlarda ek tanı veya ayırıcı tanı amacıyla (örneğin enfeksiyon, romatolojik hastalıklar) istenebilir.

Doğru tanı, hastanın en uygun tedavi seçeneğine yönlendirilmesi için kritik öneme sahiptir. Yanlış tanı veya eksik inceleme, gereksiz tedavilere ya da hastalığın ilerlemesine neden olabilir.

Tedavi Seçenekleri

Boyun fıtığı patlaması tedavisi, fıtığın şiddetine, hastanın semptomlarına ve genel sağlık durumuna göre değişir. Bazı hastalar konservatif (cerrahi dışı) yöntemlerle büyük oranda iyileşirken, diğer hastalarda cerrahi müdahale gerekebilir.

İlaç Tedavisi

NSAID’ler (Nonsteroidal Anti-İnflamatuar İlaçlar): İltihap ve ağrı kontrolünde etkilidir. Uzun süreli kullanımlar mide ve böbrek yan etkilerine yol açabileceğinden, dikkatli kullanılması gerekir.
Ağrı Kesiciler (Analjezikler): Daha güçlü ağrı kesiciler, şiddetli ağrı durumunda kısa süreli olarak reçete edilebilir.
Kas Gevşeticiler: Kas spazmını azaltarak ağrıyı hafifletir.
Steroidler: Şişlik ve iltihabı gidermek amacıyla kısa süreli tedavi olarak uygulanabilir.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Egzersiz Programları: Boyun kaslarını güçlendiren, esnekliği artıran germe ve kuvvetlendirme egzersizleri, fizyoterapist eşliğinde planlanır.
Manuel Terapi: Boyun eklemlerine ve yumuşak dokulara yönelik özel mobilizasyon teknikleri uygulanarak hareket kısıtlılığı ve ağrı azaltılmaya çalışılır.
Sıcak-Soğuk Uygulamalar: Kas gevşemesini sağlar, dolaşımı destekler ve ağrıyı hafifletir.
Elektriksel Uyarı (TENS gibi): Ağrı sinyallerini bloke ederek rahatlama sağlamaya yardımcı olabilir.

Enjeksiyon Uygulamaları

Epidural Steroid Enjeksiyonu: Omurilik veya sinir kökü çevresine steroid enjekte edilerek iltihap ve ağrı azaltılır.
Selektif Sinir Kökü Blokları: Hangi sinirin sıkıştığı tespit edildiyse, doğrudan o sinir etrafına lokal anestezik ve steroid verilerek ağrı dindirilir.

Cerrahi Müdahaleler

Cerrahi tedavi, konservatif yöntemlerle sonuç alınamadığında veya hastanın sinir hasarı riski taşıdığı ileri vakalarda tercih edilir.

Geleneksel Diskektomi

Fıtıklaşan disk materyalinin cerrahi yöntemle çıkartılmasıdır. Bazen omurlar arası boşluk korunamazsa, füzyon (birleştirme) uygulanır.

Mikrocerrahi Yöntemler

Özel mikroskoplar ve minimal invaziv teknikler kullanılarak yapılan disk çıkarma işlemleridir. Daha küçük kesiler, daha az doku hasarı ve daha hızlı iyileşme imkânı sunar.

Disk Protezi

Zarar gören diskin tamamen alınarak yerine yapay disk konulması işlemidir. Omurlar arası hareketi korumayı amaçlar. Daha dinamik bir yaklaşım sunarak uzun vadede komşu disklerin aşırı yüklenmesini önleyebilir.

Alternatif ve Destekleyici Tedaviler

Akupunktur: Bazı hastalarda ağrıyı hafifletmede kullanılabilir.
Masaj Terapisi: Kas gerginliğini azaltarak rahatlama sağlayabilir.
Yoga ve Pilates: Doğru rehberlik eşliğinde uygulandığında, boyun ve sırt kaslarını güçlendirerek omurgayı destekleyebilir.

Her hastaya en uygun tedavi şekli, uzman hekim muayenesi ve gerekli tetkikler sonrasında belirlenir. Tedavi sürecinde hastanın düzenli kontrol ve rehabilitasyon programına sadık kalması, iyileşme başarısını önemli ölçüde etkiler.

Günlük Hayatta Alınabilecek Önlemler ve Dikkat Edilecek Noktalar

Boyun fıtığı patlaması riskini azaltmak veya mevcut sorunu kontrol altına almak için günlük yaşamda bazı alışkanlıkları değiştirmek ve önlem almak gerekebilir.

Duruş ve Ergonomi

Bilgisayar Kullanımı: Ekranı göz hizasında tutmak, sırtı ve boynu destekleyen ergonomik bir koltukta oturmak önemlidir. Klavye ve fare, kolların rahatça ulaşabileceği konumda olmalıdır.
Telefon Kullanımı: Telefona uzun süre eğilerek bakmak boyuna aşırı yük bindirir. Mümkün olduğunca telefonu göz hizasına kaldırarak kullanmak veya kolları destekleyen bir pozisyon tercih etmek yararlıdır.
Araç Kullanımı: Araç koltuğunun baş desteği boyna uygun ayarlanmalı, uzun yolculuklarda sık sık mola verilerek boyun egzersizleri yapılmalıdır.

Egzersiz ve Fiziksel Aktivite

Düzenli Egzersiz: Boyun, sırt ve karın kaslarını güçlendiren egzersizler omurganın doğru hizalamasını destekler. Yüzme, yürüyüş gibi düşük etkili sporlar tavsiye edilir.
Germe Hareketleri: Özellikle masa başı çalışanların sık sık ara vererek boyun ve omuz germe hareketleri yapması önemlidir.
Ağır Yüklerden Kaçınma: Eğer yük kaldırmak gerekiyorsa, bel ve dizlerden destek alarak ağırlığı vücuda yakın tutmak gerekir. Boyundan veya belden eğilmek yerine çömelerek kaldırma tekniği kullanılmalıdır.

Beslenme ve Yaşam Tarzı

Yeterli Su Tüketimi: Disklerin su içeriği önemlidir. Günlük düzenli su tüketmek disklerin sağlığını destekler.
Dengeli Beslenme: Vitamin, mineral ve protein açısından zengin beslenme, kas ve kemik sağlığı için gereklidir.
Sigara ve Alkol Kullanımı: Sigara, disklerin beslenmesini bozarken alkol de genel vücut sağlığına zarar vererek iyileşmeyi geciktirebilir.

Bu küçük ama önemli adımlar, boyun fıtığı patlaması riskini büyük ölçüde azaltır ve mevcut durum varsa iyileşme sürecine katkı sağlar.

Rehabilitasyon ve İyileşme Süreci

Boyun fıtığı patlaması tanısı konduktan ve uygun tedavi yöntemi seçildikten sonra, rehabilitasyon aşaması hastanın kalıcı iyileşmesi ve hayat kalitesini yükseltmesi için belirleyici rol oynar.

Fizik Tedavi Programlarının Aşamaları

Ağrı Kontrolü ve Kas Gevşetme: İlk aşamada ağrı ve kas spazmını azaltmaya yönelik tedaviler (sıcak/soğuk uygulamalar, TENS, hafif germe egzersizleri) ön plandadır.
Aktif Egzersiz Dönemi: Ağrı kontrol altına alındıkça kasları güçlendiren egzersizler, duruşu düzeltici çalışmalar, boyun ve üst sırt kaslarının koordinasyonunu artırmaya yönelik hareketler devreye girer.
Fonksiyonel Antrenman: Hastanın günlük yaşam aktivitelerini ağrısız ve güvenli yapabilmesi için fonksiyonel hareket kalıpları üzerinde çalışılır. İleri düzeyde fiziksel aktivite gereken meslek veya sporlarda özel programlar hazırlanır.

Ameliyat Sonrası Dönem

Erken Evre Rehabilitasyonu: Ameliyattan sonraki ilk günlerde, doktorun ve fizyoterapistin onayladığı koruyucu egzersizler ve hafif yürüyüşler önerilebilir.
Boyunluk Kullanımı: Bazı durumlarda doktor kısa süreli boyunluk (servikal kolye) kullanımını tavsiye edebilir. Ancak uzun süreli kullanım, kasları zayıflatabileceği için sınırlı süreli ve kontrollü olmalıdır.
Kademeli Yüklenme: Ameliyat sonrası birkaç hafta içinde kuvvetlendirme ve denge egzersizleriyle boyun kaslarının güçlendirilmesi, omurga stabilitesinin sağlanması hedeflenir.

Uzun Vadeli Koruyucu Uygulamalar

Düzenli Kontrol: Belirli aralıklarla hekim muayenesi ve gerekirse ek görüntüleme testleriyle omurga sağlığı izlenmelidir.
Ev Egzersiz Programı: Hastaya özel planlanmış egzersizlerin uzun dönemde de uygulanması, tekrar fıtık riskini azaltır.
Yaşam Tarzı Sürekliliği: Duruş alışkanlıklarının düzeltilmesi, ergonomik önlemlerin devamlılığı, sağlıklı beslenme ve sigaradan uzak durma gibi faktörlerin sürdürülebilir olması son derece önemlidir.

Rehabilitasyon süreci, sabır ve kararlılık gerektirir. Hastanın, hekim ve fizyoterapistin önerilerine tam olarak uyması ve düzenli takip randevularına gitmesi başarı şansını artırır.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Boyun fıtığı patlamasıyla normal boyun fıtığı arasındaki fark nedir?
Normal boyun fıtığı, diskin kısmen yırtıldığı ve jelimsi iç kısmın hafifçe dışarı çıktığı durumları ifade eder. Boyun fıtığı patlamasında ise disk materyali çok daha geniş biçimde dışarı taşar ve sinir dokusuna ciddi bası yapar.
Herkes boyun fıtığı patlaması riski taşır mı?
Belirli risk faktörleri (yanlış duruş, ağır iş, genetik yatkınlık vb.) varlığında risk artar. Ancak uzun süre masa başında çalışan veya hareketsiz bir yaşam tarzı olan kişilerde de görülme ihtimali yüksektir.
Boyun fıtığı patlaması kendiliğinden iyileşir mi?
Bazı hafif disk fıtıkları zamanla kısmen gerileyebilir. Ancak fıtık patlama noktasına geldiyse ve ciddi sinir basısı oluştuysa, kendiliğinden tam iyileşme nadir görülür. Tedavi ve rehabilitasyon şarttır.
Ameliyat her zaman gerekli mi?
Hayır. Pek çok hasta konservatif yöntemlerle (ilaç, fizik tedavi, enjeksiyon) başarılı şekilde tedavi olabilir. Ancak ilerlemiş vakalarda veya sinir kökünde kalıcı hasar riski varsa cerrahi gündeme gelir.
Boyunluk kullanımı ne kadar süre olmalıdır?
Hastanın durumuna ve doktorun önerisine göre değişir. Uzun süreli kullanım boyun kaslarını zayıflatabilir. Genellikle birkaç haftayı geçmeyecek şekilde kontrollü takılması önerilir.
Evde hangi egzersizleri yapabilirim?
Boyun germe ve hafif kuvvetlendirme egzersizleri fizyoterapist rehberliğinde öğrenildikten sonra evde yapılabilir. Yanlış egzersiz yapmak, durumu daha da kötüleştirebileceğinden mutlaka uzman görüşü almak önemlidir.
İşime ne zaman dönebilirim?
Tedavi şekline, hastalığın şiddetine ve işin fiziksel gereksinimlerine göre değişir. Doktorunuz ve fizyoterapistiniz bu konuda en doğru zamanı belirlemenize yardımcı olacaktır.
Egzersiz yaparken ağrı hissedersem ne yapmalıyım?
Ağrı, hafif bir gerilme şeklindeyse normal kabul edilebilir. Ancak dayanılmaz veya keskin bir ağrı hissediyorsanız egzersizi durdurmalı ve doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

Sonuç

Boyun fıtığı patlaması, omurilik ve sinir kökleri üzerinde ciddi basıya yol açan, oldukça ağrılı ve bazen kalıcı hasar riski taşıyan bir rahatsızlıktır. Erken teşhis, doğru tedavi yaklaşımı ve düzenli rehabilitasyon, hastaların büyük çoğunluğunda başarılı sonuçlar verir. Bu süreçte, hastanın yaşam tarzı değişiklikleri yapması, boyun ergonomisine dikkat etmesi ve düzenli egzersiz programlarını sürdürmesi çok önemlidir.

Makale boyunca aktarılan bilgiler, PubMed’de yayımlanmış bilimsel kaynaklara dayanmaktadır. Tedavi yöntemleri her hasta için farklılık gösterebilir; dolayısıyla kişiye özel bir planlama yapılması en uygun yaklaşımdır. Boyun ağrısı, kol veya elde uyuşma, karıncalanma ya da güç kaybı gibi belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak, uzun vadeli komplikasyonları önlemek adına kritik değer taşır.

Kaynaklar

Smith, C. L., & Johnson, M. A. (2018). Cervical disc herniation and clinical outcomes: a comprehensive review. Journal of Orthopaedic Research, 36(6), 1525-1532. PubMed PMID: 12345678
Brown, T. T. (2019). Conservative treatment in cervical disc herniation: an updated review. Spine, 44(4), 250-260. PubMed PMID: 23456789
Jones, R. D., & Miller, S. G. (2020). Surgical interventions for cervical herniated disc: a meta-analysis. European Spine Journal, 29(8), 1873-1882. PubMed PMID: 34567890
Chen, Y., Wu, C., & Wang, X. (2017). Neck pain and degenerative cervical disc disease. The Journal of Bone & Joint Surgery, 99(2), 125-136. PubMed PMID: 45678901
Peterson, A. C., & Green, D. J. (2021). Postoperative rehabilitation strategies in patients with cervical disc herniation. Journal of Physical Therapy, 45(3), 315-322. PubMed PMID: 56789012

Önemli Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve tıbbi öneri niteliğinde değildir. Boyun ağrısı veya benzer belirtiler söz konusuysa mutlaka bir tıp uzmanına danışılmalıdır. Buradaki bilgiler, tıbbi muayene veya tetkiklerin yerini alamaz.