Elde sinir sıkışması belirtileri ve ameliyatı

ByKENAN ŞİMŞEK
elde sinir sıkışması

Giriş

Günlük hayatta elimizle birçok farklı iş yaparız: yazı yazmak, taşıma işlemleri, bilgisayar kullanmak, telefon tutmak, yemek yapmak ve daha niceleri. Bu aktiviteler sırasında el ve bilekteki sinirlerin serbest ve sağlıklı bir şekilde çalışması önemlidir. Ancak tekrarlayan hareketler, yanlış duruş ve farklı anatomik ya da dış etkenler sonucunda bu sinirler baskı altında kalabilir. Bu duruma “elde sinir sıkışması” adı verilir.
Elde sinir sıkışması, zaman içinde ağrı, uyuşma, karıncalanma gibi belirtilere sebep olabilir. Tedavi edilmediğinde günlük hayatta ciddi problemlere, hatta kalıcı hasarlara yol açabilir. Bu nedenle elde sinir sıkışmasına ilişkin belirtiler, nedenler, tedavi yöntemleri ve cerrahi müdahale konularında bilgi sahibi olmak önemlidir.

Bu makalede, elde sinir sıkışmasına dair en güncel bilgileri PubMed’deki bilimsel araştırmalara dayandırarak sunuyoruz. Makalemizin sonunda sık sorulan sorulara yer vererek konuyu mümkün olduğunca anlaşılır kılmayı hedefledik.

Elde Sinir Sıkışması Nedir?

Elde sinir sıkışması, çoğunlukla el bileğinde ve parmaklarda yayılan sinirlerin, etrafındaki dokuların ya da kemik yapılardaki daralmanın etkisiyle basıya uğraması sonucu oluşan klinik bir tablodur. Elimizi ve bileğimizi oluşturan anatomik yapılar (kemikler, bağlar, kaslar ve tendonlar), bir arada kusursuz biçimde çalışarak elin hareketini ve duyusunu sağlar. Ancak bazı durumlarda sinir kanallarının daralması veya çevre dokuların kalınlaşması, sinire baskı uygular.

“Sinir sıkışması” durumunda sinirin fonksiyonu bozulur ve bu durum, ağrı, uyuşma, karıncalanma ve bazen de kaslarda güç kaybına neden olur. Yaygın olarak bilinen örnek, median sinirin bilek seviyesinde sıkışmasıyla oluşan Karpal Tünel Sendromu’dur (KTS). Ulnar sinir ise hem dirsek bölgesinde (Kübital Tünel Sendromu) hem de el bileğinde (Guyon Kanalı Sendromu) sıkışabilir 111.

Elde Sinir Sıkışmasının Nedenleri

Elde sinir sıkışması birden fazla faktöre bağlı olarak gelişebilir. En sık karşılaşılan nedenler şunlardır:

  1. Tekrarlayan Hareketler ve Aşırı Zorlama: Uzun süreli bilgisayar kullanımı, el işi, müzik aleti çalma veya sürekli titreşime maruz kalınan işlerde çalışan kişilerde elde sinir sıkışması daha sık görülür.
  2. Travma veya Yaralanma: Bilek veya elde yaşanan kırıklar, burkulmalar ve yaralanmalar, sinirlerin sıkışmasına zemin hazırlayabilir.
  3. Enflamasyon ve Ödem: Eklem ve tendon çevresinde oluşan iltihap (örneğin romatoid artrit gibi hastalıklarda) sinirleri sıkıştırabilir.
  4. Genetik Yatkınlık: Bazı insanlarda bilek kanalının anatomik olarak dar olması gibi genetik veya yapısal etkenler sinir sıkışmasına daha açık hale getirebilir.
  5. Hormonal Değişiklikler: Gebelik, menopoz ve tiroit hastalıkları gibi durumlarda vücutta sıvı tutulması artabilir ve sinirlerin geçtiği kanallarda basınç yükselerek sıkışma meydana gelebilir 222.
  6. Kronik Hastalıklar: Diyabet gibi metabolik hastalıklar, sinirlerin beslenmesini olumsuz etkiler ve sinir sıkışmasına sebep olabilir.

Belirtiler

Sinir sıkışmasının belirtileri, sıkışan sinirin tipi ve sıkışmanın şiddetine göre değişir. Ancak genel olarak aşağıdaki üç belirti, elde sinir sıkışmasının en yaygın bulgularını oluşturur:

Ağrı

Genellikle elde veya parmaklarda başlayan ağrı, bazen ön kola hatta dirseğe doğru yayılabilir. Ağrı genellikle gece artar ve hastaları uykudan uyandırabilir. Ellerinizi kullanmaya başladığınızda ağrı hafifleyebilir, ancak gün içinde tekrar edebilir.

Uyuşma ve Karıncalanma

Sinir sıkışmasının en tipik belirtisi uyuşma ve karıncalanmadır. Median sinir sıkışması (Karpal Tünel Sendromu) başparmak, işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağının yarısında uyuşma-karıncalanma yaparken, ulnar sinir sıkışması (Guyon Kanalı veya Kübital Tünel Sendromu) serçe parmak ve yüzük parmağının yarısında bu semptomlara neden olur. Bazı hastalar “ele iğneler batıyor” ya da “ele elektrik çarpıyor” gibi ifadelerle bu durumu tanımlar.

Kuvvet Kaybı ve Kas Erimesi

Uzun süreli veya şiddetli sinir sıkışmalarında eldeki kasların zayıfladığı ve zamanla erimeye (atrofi) başladığı gözlenebilir. Özellikle başparmağın kas kütlesinde azalma median sinir sıkışmasına bağlı bir bulgudur 333. Kuvvet kaybı, kavrama gücünün zayıflamasıyla günlük işleri daha zor hâle getirebilir.

Teşhis Yöntemleri

Elde sinir sıkışmasının teşhisi için doktorunuz, tipik semptomlarınızı ve muayene bulgularınızı değerlendirir. Aşağıdaki yöntemler teşhis sürecinde sıklıkla kullanılır:

Fizik Muayene

Doktor öncelikle el ve bileği inceler, ağrı veya uyuşmanın dağılımını sorgular. Bazı özel muayene testleriyle sinirin sıkıştığı bölge belirlenmeye çalışılır. Örneğin, Karpal Tünel Sendromu’nda “Phalen testi” ve “Tinel testi” yaygın olarak uygulanır.

Elektromiyografi (EMG) ve Sinir İleti Hızı (SNİH) Testleri

Elektromiyografi (EMG), kasların elektriksel aktivitesini ölçer ve sinirlerin kaslara iletilerini nasıl gönderdiğini gösterir. Sinir İleti Hızı (SNİH) testi de sinirin iletim hızını ölçerek sıkışmanın derecesini tespit etmeyi sağlar 444. Bu testler, sinir sıkışmasının yeri ve ciddiyeti hakkında net bilgi verir.

Radyolojik Görüntüleme Yöntemleri

Bazı durumlarda röntgen, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR) veya ultrason gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir. Özellikle travma veya kemik yapıda doğuştan gelen darlık şüphesi varsa bu tetkikler önem kazanır.

Elde Sinir Sıkışması Tipleri

Elde sinir sıkışmasının en yaygın üç tipi; median sinirin el bileğinde sıkışması (Karpal Tünel Sendromu), ulnar sinirin dirsek bölgesinde sıkışması (Kübital Tünel Sendromu) ve el bileğinde ulnar sinirin sıkışması (Guyon Kanalı Sendromu) olarak öne çıkar.

Karpal Tünel Sendromu (Median Sinir Sıkışması)

Tanım: Karpal tünel, el bileğinin iç kısmında, el bilek kemikleri ile transvers karpal ligaman arasında kalan dar bir kanaldır. Bu kanal içerisinden median sinir ve parmakların bükülmesini sağlayan bazı tendonlar geçer. Kanalın herhangi bir nedenle daralması veya içinden geçen dokuların kalınlaşması, median siniri sıkıştırır.

Belirtiler: Başparmak, işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağının yarısında uyuşma, karıncalanma ve gece ağrısı tipiktir. Zamanla başparmak çevresinde kas erimesi gelişebilir.

Tedavi: İlaç tedavisi, gece ateli (ortez), fizik tedavi ve egzersizler genellikle ilk aşamada denenir. İlerlemiş vakalarda veya konservatif tedaviden yanıt alınamazsa cerrahi müdahale gerekebilir 555.

Kübital Tünel Sendromu (Ulnar Sinir Sıkışması)

Tanım: Ulnar sinir, özellikle dirsek seviyesinde (dirseğin iç kısmı, “halk arasında telef kemiği” denilen bölge) sıkışabilir. Buraya “kübital tünel” denir.

Belirtiler: Serçe parmağı ve yüzük parmağının yarısında uyuşma, karıncalanma ve gece ağrısı tipiktir. Uzun süreli sıkışmada, elin iç tarafındaki kaslarda güçsüzlük ve “pençe el” deformitesi meydana gelebilir.

Tedavi: Basit atel tedavisi, dirseği fazla bükük pozisyonda tutmama, ilaç tedavisi gibi yöntemler hafif vakalarda etkilidir. Ancak ilerlemiş olgularda cerrahi gerekebilir.

Guyon Kanalı Sendromu (Ulnar Sinir Sıkışması – El Bileğinde)

Tanım: Guyon kanalı, el bileğinin avuç içi tarafında bulunan bir tüneldir ve ulnar sinir burada sıkışabilir. Daha nadir görülse de bisiklet sürücülerinde, el bileklerini uzun süre zorlayan işlerle uğraşan kişilerde ortaya çıkabilir.

Belirtiler: Serçe ve yüzük parmağında uyuşma, özellikle avuç içi tarafındaki kaslarda güç kaybı tipiktir. Karpal tünel sendromuna kıyasla daha az yaygın olsa da ulnar sinirin el seviyesinde sıkıştığı bir durumdur.

Tedavi: Konservatif yöntemler (dinlenme, atel kullanımı, ilaç tedavisi) hafif ve orta şiddette vakalarda denenir. Ağır vakalarda cerrahi olarak sinir üzerindeki bası kaldırılır.

Tedavi Yöntemleri

Elde sinir sıkışması tedavisi, hastalığın hangi aşamada olduğuna, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Başlangıç aşamasında çoğunlukla cerrahi dışı (konservatif) tedavilere başvurulur. İlerlemiş veya konservatif tedaviye yanıt vermeyen vakalarda ise cerrahi müdahale gündeme gelebilir.

İlaç Tedavisi ve Steroid Enjeksiyonları

  • Ağrı Kesiciler ve Anti-inflamatuar İlaçlar (NSAID): Şişlik ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilirler.
  • Steroid Enjeksiyonları: Doğrudan sinir çevresine uygulanan kortikosteroid enjeksiyonları, inflamasyonu ve ödemi azaltarak sinirin üzerindeki basıyı hafifletebilir 666.

Fizik Tedavi ve Egzersizler

Fizik tedavi uzmanı tarafından önerilen egzersizler, sinirin çevresindeki dokuların esnemesine ve kan akışının artmasına yardımcı olur. Bu egzersizler genellikle bileği ve parmakları esnetme, germe hareketlerini ve el kaslarını güçlendirmeye yönelik programları içerir.

Ortez ve Destek Kullanımı

Gece ateli (ortez) kullanımı, özellikle Karpal Tünel Sendromu ve Kübital Tünel Sendromu için yaygındır. Bu ateller, bileği ya da dirseği nötr pozisyonda tutarak sinir üzerindeki basıyı hafifletir. Özellikle gece uykusunda istemsiz bükmelerin önüne geçerek semptomları azaltır.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

  • Dinlenme ve Molalar: Özellikle sürekli bilgisayar kullanan, üretim bandında çalışan ya da müzik aleti çalan kişilerde, düzenli aralıklarla dinlenme ve esneme hareketleri yapmak önemlidir.
  • Ergonomik Düzenlemeler: Çalışma masası, klavye ve fare konumu, oturma pozisyonu gibi faktörlerin düzenlenmesi, elde sinir sıkışması riskini azaltır.
  • Sağlıklı Beslenme: Fazla kilolar, elde ve bilekteki basıncı artırabilir. Aynı şekilde diyabet gibi hastalıkların kontrol altına alınması da sinir sağlığı için önemlidir.

Elde Sinir Sıkışması Ameliyatı

Konservatif tedavi yöntemleri başarılı olmadığı takdirde veya hastalık ileri seviyeye ulaştığında cerrahi müdahale gerekebilir. Ameliyatın amacı, sıkışan sinirin üzerindeki basıyı ortadan kaldırmaktır.

Ameliyata Hazırlık

  • Doktor Değerlendirmesi: Cerrahi öncesinde hastanın genel sağlık durumu ve mevcut semptomları değerlendirilir. EMG ve SNİH test sonuçları ameliyat kararında belirleyici olur.
  • Anestezi Seçimi: Ameliyat genellikle lokal, bölgesel (rejyonel) veya genel anestezi altında yapılabilir. Hangi yöntemin seçileceğine hastanın sağlık durumu ve cerrahın tercihine göre karar verilir.

Cerrahi Teknikler

  • Açık Cerrahi: Geleneksel yöntemle küçük bir kesi yapılarak sinir üzerindeki transvers ligament veya daralmaya yol açan yapı kesilerek rahatlatılır. Karpal tünel ameliyatlarında en sık uygulanan yöntemlerden biridir.
  • Endoskopik Cerrahi: Daha küçük kesilerle yapılır ve endoskop ile içerideki yapılar gözlenerek sinir üzerindeki bası ortadan kaldırılır. Hastanın iyileşme süresi genellikle daha kısadır 777.
  • Sinir Kaydırma (Neurolysis) veya Sinir Transferi: Bazı ileri vakalarda veya farklı sinir patolojilerinde gerekebilir.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci ve Rehabilitasyon

  • Ağrı ve Ödem Kontrolü: Ameliyat sonrasında ağrı kesiciler ve buz uygulaması ile ağrı ve şişlik azaltılmaya çalışılır.
  • El ve Bilek Hareketleri: Doktorunuzun veya fizyoterapistinizin önerdiği egzersizlere erken dönemde başlanması, eklem sertliği ve doku yapışıklıklarını önler.
  • Dikişlerin Alınması: Genellikle ameliyat sonrasındaki 10-14. günlerde dikişler alınır. Endoskopik ameliyatlarda kesiler çok küçük olduğundan, iyileşme daha hızlı olabilir.
  • İşe ve Günlük Hayata Dönüş: Kişinin yaptığı işe ve ameliyatın şekline göre değişmekle birlikte genellikle birkaç hafta içinde hafif aktivitelere dönülür. Ağır işlerde çalışanlar için bu süre uzayabilir.

Ameliyatın Başarı Oranları ve Olası Komplikasyonlar

Elde sinir sıkışması ameliyatları, özellikle Karpal Tünel Sendromu ameliyatı, yüksek başarı oranlarına sahiptir. Ancak her ameliyat gibi riskleri de mevcuttur:

  • Enfeksiyon: Cerrahi bölgede oluşabilecek enfeksiyonlar genellikle antibiyotik tedavisi ile kontrol altına alınır.
  • Sinir Yaralanması: Nadir bir komplikasyondur fakat sinirin istemeden hasar görmesi durumunda kalıcı veya geçici duyusal ve motor problemler ortaya çıkabilir.
  • Yara İyileşmesiyle İlgili Sorunlar: Kesi yerinde ağrı, sertlik veya skar dokusu oluşabilir.

Ameliyat sonrası dönemde önerilen egzersizlere ve kontrollerinize özen gösterirseniz iyileşme süreciniz hızlanır ve başarı oranı artar.

Korunma Önerileri

  1. Çalışma Koşullarını Düzenleyin: Klavye ve farenizi bilekleriniz nötr konumda olacak şekilde kullanın. Sandalyenizin yüksekliğini ayarlayın.
  2. Düzenli Mola Verin: Tekrarlayan el ve bilek hareketi gerektiren işlerde en azından saatte bir birkaç dakikalık mola vererek elinizi dinlendirin.
  3. Bilek Egzersizleri Yapın: Basit el ve bilek germe, esnetme hareketleri sinir sıkışması riskini azaltır.
  4. Sağlıklı Yaşayın: İdeal kilonuzu korumaya çalışın, düzenli egzersiz yapın ve kronik hastalıklarınızı (diyabet, tiroit vb.) kontrol altına alın.
  5. Sık Değişen Pozisyon: Özellikle uyku sırasında bileklerin aşırı bükülmesine veya üstüne yatmaya dikkat edin, mümkünse bilek ateli kullanın.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

  1. Elde sinir sıkışması kimlerde daha sık görülür?
    • Bilgisayar başında uzun saatler geçiren, tekrarlayan el bilek hareketleri yapan (örn. daktilo, müzik aleti çalma, üretim bandı işçileri), el bileklerine yük binen sportif aktivitelerle uğraşan kişilerde daha sık görülür. Ayrıca hamileler ve romatoid artrit veya diyabet gibi kronik hastalığı olanlarda risk artar.
  2. Elde sinir sıkışması tamamen iyileşir mi?
    • Erken dönemde yakalanır ve uygun tedavi uygulanırsa tamamen iyileşme mümkündür. Ancak uzun süre tedavi edilmezse sinirde kalıcı hasar gelişebilir.
  3. Ameliyat olmadan elde sinir sıkışması düzelir mi?
    • Hafif ve orta şiddetteki vakalarda ilaçlar, atel kullanımı, fizik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomlar kontrol altına alınabilir. Fakat ileri vakalarda veya konservatif tedaviye rağmen düzelme görülmezse ameliyat gerekli olabilir.
  4. Karpal Tünel Sendromu ve Kübital Tünel Sendromu arasındaki fark nedir?
    • Karpal Tünel Sendromu, median sinirin el bileğinde sıkışması sonucu oluşur ve başparmak, işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağının yarısında uyuşma ve ağrı yapar. Kübital Tünel Sendromu ise ulnar sinirin dirsekte sıkışması sonucu oluşur ve serçe ile yüzük parmağında uyuşma, karıncalanma, gece ağrısı yapar.
  5. Ameliyat sonrasında ne zaman işe dönebilirim?
    • Bu süre hastanın mesleğine, ameliyat tekniğine ve iyileşme hızına göre değişir. Ofis işi yapanlar genellikle 1-2 hafta içinde çalışmaya başlayabilirken, ağır iş yapanlarda 4-6 haftayı bulabilir.
  6. Ameliyatın başarı oranı nedir?
    • Karpal Tünel Sendromu ameliyatı gibi eldeki sinir sıkışması ameliyatlarında başarı oranı yüksektir (çoğunlukla %80-%90 civarında). Ancak ameliyatın başarı şansı, sinir hasarının derecesine ve hastanın tedaviye uyumuna bağlıdır.
  7. Hangi durumlarda steroid enjeksiyonu yapılır?
    • Ağrısı belirgin olan ancak cerrahi düşünülecek kadar ileri olmayan hastalarda, steroid enjeksiyonları ödemi azaltmak ve sinir üzerindeki basıyı hafifletmek amacıyla yapılır. Ancak sık veya kontrolsüz enjeksiyonlar yan etkilere neden olabilir.
  8. Sinir sıkışması tekrarlar mı?
    • Uygun cerrahi teknik uygulandığında tekrar etme olasılığı düşüktür. Ancak hasta, ameliyat sonrasında ergonomi ve yaşam tarzı önerilerine uymazsa veya altta yatan bazı kronik hastalıklar kontrolsüz kalırsa tekrar etme riski artabilir.
  9. Tedavi sürecinde ağrıyı hafifletmek için evde ne yapabilirim?
    • Hafif bir bilek ateli kullanmak, el ve bileği dinlendirmek, düzenli germe egzersizleri yapmak, buz uygulaması ve ağrı kesici ilaçları doktorunuzun onayı ile kullanmak ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
  10. Fizik tedavi ne kadar süreyle yapılmalı?
  • Fizik tedavi süresi hastanın durumuna göre değişir. Genellikle haftada birkaç seans olmak üzere 4-6 hafta önerilir. Uzman fizyoterapist tarafından planlanan egzersizlerin evde de düzenli olarak yapılması büyük önem taşır.

Kaynaklar

  1. Gelberman RH, Hergenroeder PT, Hargens AR, Lundborg G, Akeson WH. The carpal tunnel syndrome. A study of carpal canal pressures. J Bone Joint Surg Am. 1981;63(3):380-383.
  2. Becker J, Nora DB, Gomes I, Stringari FF, Seitensus R, Panosso JS, Ehlers JA. An evaluation of gender, obesity, age and diabetes mellitus as risk factors for carpal tunnel syndrome. Clin Neurophysiol. 2002;113(9):1429-1434.
  3. Duncan I, Sullivan P, Lomas F. Sonography in the diagnosis of carpal tunnel syndrome. AJR Am J Roentgenol. 1999;173(3):681-684.
  4. Jablecki CK, Andary MT, Floeter MK, et al. Practice parameter: electrodiagnostic studies in carpal tunnel syndrome. Neurology. 2002;58(11):1589-1592.
  5. Keith MW, Masear V, Amadio PC, et al. Treatment of carpal tunnel syndrome. J Am Acad Orthop Surg. 2009;17(6):397-405.
  6. Peters-Veluthamaningal C, van der Windt DA, Winters JC, Meyboom-de Jong B. Corticosteroid injection for carpal tunnel syndrome. Cochrane Database Syst Rev. 2010;(1):CD001554.
  7. Atroshi I, Flondell M, Hofer M, et al. A randomized comparison of endoscopic and open carpal tunnel release in bilateral carpal tunnel syndrome. J Hand Surg Am. 2019;44(10):811-819.

Sonuç olarak, elde sinir sıkışması, özellikle de günlük hayatta sıklıkla tekrarlanan el ve bilek hareketleri yapan kişilerde görülen önemli bir problemdir. Belirtiler erken dönemde fark edildiğinde, konservatif tedavilerle (ilaç, atel, fizik tedavi) genellikle kontrol altına alınabilir. İleri evrede veya bu tedavilere yanıt alınamadığında, cerrahi müdahaleyle yüksek başarı oranları elde etmek mümkündür. Ameliyat sonrası rehabilitasyon ve yaşam tarzı değişiklikleri de tekrar riskini en aza indirmek için kritik öneme sahiptir. PubMed kaynaklarına dayanarak hazırlanan bu makaledeki bilgileri dikkate alarak, elde sinir sıkışması konusunda erken teşhis ve doğru tedavi yaklaşımlarının önemini vurguluyoruz. Unutmayın ki doğru tanı ve tedavi için her zaman bir uzmana danışmanız gerekir.

Similar Posts

Bir yanıt yazın